شهرستان مهاباد
شهرستان مهاباد یکی از شهرستان‌های استان آذربایجان غربی می‌باشد که مرکز آن شهر مهاباد است. این شهر در جنوب استان و در دامنه رشته جبال لند شیخان کوهستانی و خوش آب و هوا قرار دارد. مهاباد شهری است که در ساحل شرقی رودخانه مهاباد واقع شده‌است و امروز به خاطر قرار گرفتن در مرکز تلاقی سه استان آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و کردستان از اهمیت خاصی برخوردار است و به دلیل همین موقعیت استراتژیک اقامتگاه مسافران زیادی می‌باشد.
بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن کشور در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۶۸٬۳۹۳ نفر بوده است. مهاباد که به نگین آذربایجان غربی مشهور است همه ساله بیشترین آمار گردشگران را در این استان به خود اختصاص می‌دهد. از جاذبه‌های گردشگری این شهر میتوان به رودخانه و سد مهاباد که یکی از نزدیکترین سدها به محلات مسکونی در جهان است، بازارچه‌ها و بازار بزرگ تاناکورای مهاباد که تأمین‌کنندهٔ اصلی لباس دیگر بازارها و مغازه‌های تاناکورای کشور محسوب می‌شود،همچنین وجود جاذبه‌های طبیعی همچون تالاب‌های بین‌المللی کانی برازان و قوپی باباعلی، دخمه مادی فخریگاه و غار سهولان (دومین غار بزرگ آبی ایران) در حاشیه و اطراف شهر اشاره کرد.
مطالعه بیشتر : جاذبه‌های گردشگری مهاباد |
مهاباد در ابتدا آبادی کوچکی بوده‌است که در سال ۱۰۳۸ قمری و در اواخر حکومت شاه عباس صفوی، بداق سلطان حاکم ایل مکری محل حاکمیت خود را به مهاباد انتقال داد و در اقدامات عمرانی متعدد این شهر را توسعه بخشید.
خاستگاه نامگذاری
نام شهرستان مهاباد در دوره قاجار، به زبان ترکی آذربایجانی ساوجبلاغ (در لهجه مهابادی: سابلاغ) بود که در زمان حکومت رضاشاه به مهاباد تغییر داده شد. دربارهٔ واژه مهاباد تاکنون تعبیرات و معناهای گوناگونی گفته شده‌است. مهاباد را مادآباد نیز گفته‌اند که این تعبیر هیچ گونه دلیل قابل قبولی همراه ندارد. این شهر را مه‌آباد نیز گفته‌اند که اگر به معنای جایی باشد که همیشه مه آلود است این تعبیر نیز با واقعیت وفق نمی‌کند. در فرهنگ فارسی برهان قاطع دربارهٔ واژهٔ مهاباد چنین نوشته شده‌است که نام اولین پیغمبری است که به عجم مبعوث شد و کتابی آورد که آن را «دساتیر» خوانند. بعضی نیز بر این اعتقاد هستند که مهاباد به معنای جایی است که بزرگان آن جا را آباد کرده‌اند. این منطقهٔ قدیمی در زمان‌های پیشین مرکز نواحی کردنشین بوده و بطلیموس آن را داروشاه و راولیستون به نام داریاس نامیده‌است. امروز در ۳ فرسخی شهر فعلی، روستایی به نام دریاز (دریاس) مشهود است که از قرار معلوم شهر داریاس در همین نقطه واقع بوده‌است. در عصر هخامنشی منطقه، بخشی از امپراتوری عظیم هخامنشی بود و بعد از آن در زمان اسکندر بخشی از آتوپاتن ماد بود که ژنرال هخامنشی آتروپات و سپس جانشینانش بر آن جا حکومت کردند. در دوره صفویه ایالات غرب ایران میدان مبارزه و برخوردهای دو امپراتوری صفویه و عثمانی بود و حکام محلی در ولایات باختر به مقتضای توانایی یکی از دو امپراتوری هر بار تابع یکی از آنها می‌شد. این شهر در گذشته بر اثر زلزله‌ای نابود و دوباره ساخته شد. پیرامون این شهر آثار تاریخی متعددی وجود دارد.
آب و هوا
شهر مهاباد با قرار گرفتن در شمال باختری ایران دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است. تابستان‌ها خنک و زمستان‌ها بسیار سرد می‌باشد. بهار قشنگ‌ترین فصل در این منطقه‌است. در فصل پاییز هوا بیشتر بادی است.
مردم
مردم مهاباد به زبان کردی سورانی با لهجه مُکری یا مکریانی از زبان کردی تکلم می‌کنند.
مذهب
دین مردم مهاباد اسلام و مذهبشان سنی شافعی ست. همچنین سابقاً اقلیتی از ارامنه و کلیمیان در مهاباد حضور داشتند. به علاوه شمار اندکی از شیعیان که اصالتاً از دیگر شهرها یا استان‌ها هستند. اکثر شیعیان مهاباد که ۲ درصد از جمعیت این شهر را تشکیل می‌دهند، ترک‌زبان هستند. به‌طوری‌که در ماه محرم، در حسینیه‌های شهر به دو زبان ترکی و فارسی نوحه خوانده می‌شود.
جمعیت
جمعیت مهاباد ۱۴۷٬۲۶۸ نفر در سال ۱۳۹۰ بوده‌است. بر اساس نتایج آمارگیری سال ۱۳۸۵ شهر مهاباد چهارمین شهر پرجمعیت آذربایجان غربی و همچنین بر اساس نتایج این آمارگیری این شهر پنجمین شهر بزرگ کردنشین ایران محسوب می‌شود.همچنین این شهر ۵۹امین شهر پرجمعیت ایران و ۲٬۶۸۶امین شهر پرجمعیت جهان است.
مهاجرت به شهر در طول دهه ۵۵–۱۳۴۵ خورشیدی افزایش چشمگیر داشت و تراکم جمعیتی آن را بالا برد. بیشتر این مهاجرت‌ها از دیگر شهرهای کردنشین منطقه بوده‌اند. پس از گسترش شهر بسیاری از باغ‌های پیرامون مهاباد مسکونی شدند که امروزه این امر در نام تعدادی از محلات این شهر که با واژه باغ همراه است دیده می‌شود.
اماکن تاریخی
بناها
مقبره بداق سلطان در جنوب غربی شهر مهاباد و داخل قبرستان عمومی شهر قرار گرفته‌است، چون شهر مهاباد کلاً درمیان دره‌ای که رشته کوه‌هایی آن را احاطه کرده و رودخانه‌ای به نام رودخانه مهاباد که از وسط شهر می‌گذرد قرار گرفته‌است، لذا قبرستان مذکور که آرامگاه بداق سلطان نیز در داخل آن قرار دارد در محلی مرتفع تر از شهر قرار گرفته‌است، گویا در زمان خودش این محدوده به صورت خاص به قبور بزرگان اختصاص داشته و وجود چند سنگ قبر این نظریه را تأیید می‌نماید. از جماه مهمترین بناهای شهرستان مهاباد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
| حمام تاریخی میرزا رسول | حمام لج | سنگ نگاره‌های خره هنجیران | دژقلات شاه |
| برده کنته | آرامگاه بداق سلطان | پل ممیند | فقرگاه مهاباد |
| حوضخانه رستم بیگ | حوضخانه شاه درویش | ||
مساجد
از میان ۲۵۷ مسجد موجود در شهرستان مهاباد، ۷۲ مسجد در شهر و مابقی در روستاها قرار دارند. قدیمی‌ترین مسجد مهاباد مسجد جامع سرخ می‌باشد که در زمان بداق سلطان حاکم مهاباد ساخته و در زمان شاه سلیمان صفوی تکمیل شد. این مسجد از نظر توازن در طرح با هجده گنبد خشتی و شبستانی با هجده ستون سنگی و حجره‌های پیرامون آن از زیباترین بناهای تاریخی استان به‌شمار می‌رود.
از دیگر مساجد مهم و مشهور این شهر میتوان موارد زیر را برشمرد:
| مسجد جامع سرخ | مسجد شاه درویش | مسجد عباس آقا | مسجد دارالاحسان |
| مسجد نور | مسجد قبله | مسجد رستم بیگ | مسجد شاه درویش |
| مسجد حاج صالح شاطری | مسجد مولوی | خانقاه شمزینان | مسجد فقیران |
| مسجد حسن‌زاده | مسجد سید نظام | مسجد سعدی | مسجد داروغه |
| مسجد چهار یار نبی | مسجد حضرت عثمان | مسجد قاضی | |
مراکز آموزشی عالی
دانشگاه آزاد اسلامی
این دانشگاه در سال ۱۳۶۵ تأسیس شده و اکنون به عنوان بزرگترین واحد دانشگاه آزاد اسلامی در استان آذربایجان غربی با دارا بودن بیشترین تعداد رشته در مقطع کارشناسی ارشد دانشجو می‌پذیرد. مسن‌ترین دانشجوی ایران با ۸۲ سال سن در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد در حال تحصیل است.
دانشگاه پیام نور
این مرکز دانشگاهی در سال ۱۳۷۲ تأسیس شده و در حال حاضر در بیش از ۸۰ رشته در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشجو می‌پذیرد. این دانشگاه از نظر تعداد رشته در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و از نظر تعداد دانشجویان در حال تحصیل بعد از دانشگاه پیام نور مرکز ارومیه در جایگاه دوم استان آذربایجان غربی قرار دارد.
مؤسسه آموزش عالی غیر انتفاعی میعاد
ساختار میعاد به عنوان اولین موسسه غیر انتفاعی تمام دیجیتال ایران با تلاش مجدانه هیئت مؤسس و همت والای جناب آقای دکتر سالار یزدانفر با تئوری علم آموزی، دانش افزایی و با هدف ارتقاء سطح علمی جوانان و تربیت نیروی کار آفرین و به تبع آن رشد و بالندگی و توسعه همه جانبه شکل گرفته است. این مؤسسه آموزش عالی غیر انتفاعی کاملا دیجیتال بوده و از آن به عنوان اولین موسسه آموزش عالی تمامی دیجیتال در ایران یاد می‌شود و توانسته در مدت بسیار کمی تعداد بسیار زیادی دانشجو را از سرتاسر استان به خود جذب نماید. داشتن بیش از یکصد کامپیوتر قدرتمند برای استفاده دانشجویان و اساتید و مجهز نمودن تمامی کلاس‌ها به برد و پروژکتور دیجیتال از نقاط قوت این مؤسسه می‌باشد. از دیگر نکات بارز این مؤسسه برگزاری دوره‌های آموزشی رایگان در هر ترم آموزشی برای دانشجویان می‌باشد که از بین آنها میتوان به دوره‌های آموزش ICDL، آموزش نرم افزار حسابداری هلو، آموزش طراحی وبسایت، آموزش سیم کشی ساختمان، تابلو برق، آموزش عالی و … اشاره کرد.
مؤسسه آموزش عالی میعاد در سه مقطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشجو می‌پذیرد و هر ساله هم به تعداد رشته‌های ارائه شده می‌افزاید.
لینک‌های مرتبط :
_________________________
- نمایی از ساختمان میعاد
- رشته های ارائه شده در میعاد
- دوره‌ها و اردوهای برگزار شده در میعاد
- بازدیدههای علمی میعاد
ره‌آوردها
غذاهای سنتی
یکی از مهمترین غذاهای شناخته شده کولیچه و شورمزه یا همان نخود است (کولیچه خمیری از ارد گندم است که در داخل روغن سرخ می‌کنند و نخود را در آن می‌ریزند و بمانند ساندویچ صرف می‌شود) واز غذاهای سنتی مهاباد میتوان به آش دوکلیو (نوعی آش دوغ)، دلمه کلم، بربه سل و نیسکینه، ماشینه، سنگه سیر، شانی کباب -انواع نان‌های روغنی چون کلانه و پنچه کش و … اشاره کرد.
صنایع دستی
از صنایع دستی مهاباد میتوان قالی، جاجیم، گلیم و چاروق بافی، سکه و پولک دوزی، منجوق دوزی، رودوزی، سوزن دوزی، قرقره بافی (گیپوربافی)، مصنوعات چرمی، قلاب بافی، سجاده بافی و بافت پارچه و لباس کردی، خراطی، چاقوسازی و همچنین کلاش و گیوه اشاره کرد.
نمایی از شهرستان زیبای مهاباد
